Είναι μία πολύ συχνή χρόνια φλεγμονώδης δερματοπάθεια. Η έναρξή της εκδηλώνεται στους 6 πρώτους μήνες της ζωής στο 50% και έως τους 12 μήνες στο 90% των παιδιών. Στα παιδιά απαντάται σε ποσοστό 10%-20% και στους ενήλικες σε ποσοστό 1%-3%, συχνότητά που έχει τριπλασιαστεί τα τελευταία 30 χρόνια στις ανεπτυγμένες χώρες. H ατοπική δερματίτιδα έχει καλή πρόγνωση: Το 50% των παιδιών δεν θα έχει ατοπική δερματίτιδα σε ηλικία 2 ετών και το ποσοστό φτάνει το 85% σε ηλικία 5 ετών. Η καλή αυτή πρόγνωση ενδεχομένως οφείλεται στο ζεστό κλίμα της Ελλάδας, αλλά επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του παιδιού και της οικογένειάς του. Κυρίως, όμως, μπορεί να αποτελέσει την απαρχή της ατοπικής πορείας (τροφική αλλεργία, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα). Χαρακτηριστικό της ατοπικής δερματίτιδας είναι ο κνησμός που συνυπάρχει με ξηροδερμία και ερυθρές/βλατιδώδεις βλάβες.

Το δέρμα αποτελεί το μεγαλύτερο όργανο του σώματος και είναι ο φραγμός του με τον έξω κόσμο. Η ατοπική δερματίτιδα χαρακτηρίζεται από αποδιοργάνωση του επιδερμιδικού αυτού φραγμού και το δέρμα καθίσταται ευάλωτο στους διάφορους ερεθιστικούς παράγοντες του περιβάλλοντος. Η έλλειψη ακέραιου φραγμού, καθιστά το δέρμα πύλη εισόδου αλλεργιογόνων, πρωτεϊνών δηλαδή που μπορεί να προκαλέσουν ευαισθητοποίηση και αλλεργία. Όσο πιο επιμελής και σχολαστική είναι η περιποίηση του δέρματος με ενυδατικά προϊόντα σε καθημερινή βάση και με αντιφλεγμονώδη θεραπεία όποτε υπάρχει έξαρση, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες να αναπτυχθεί στο μέλλον τροφική ή αναπνευστική αλλεργία. Με άλλα λόγια, το «αλλεργικό μέλλον» του παιδιού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την περιποίηση του δέρματος σε βρεφική και παιδική ηλικία.

Η κνίδωση χαρακτηρίζεται από κόκκινες, κνησμώδεις και πρησμένες περιοχές της επιδερμίδας που μπορεί να ποικίλλουν σε μέγεθος και να εμφανιστούν οπουδήποτε στο σώμα. Συνηθέστερες είναι οι οξείες κνιδώσεις, όπου η αιτία είναι αναγνωρίσιμη και συχνά οφείλεται σε ιούς, φάρμακα, τροφές ή το latex. Στα παιδιά, η οξεία κνίδωση είναι συνήθως αποτέλεσμα ιογενούς συνδρομής. Οι φυσικές κνιδώσεις προκύπτουν από κάποια εξωγενή πηγή: από τρίψιμο της επιδερμίδας (δερμογραφισμός), από το κρύο (κνίδωση ψύχους) ή από τη ζέστη (χολινεργική κνίδωση), από σωματική άσκηση, από πίεση (κνίδωση εκ πιέσεως) ή από άμεση έκθεση στο φως του ήλιου (εξαιρετικά σπάνια, ηλιακή κνίδωση).

Το αγγειοοίδημα, ένα πρήξιμο στα βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας, εκδηλώνεται μερικές φορές παράλληλα με κνίδωση. Συνήθως εμφανίζεται σε μαλακούς ιστούς όπως τα βλέφαρα, το στόμα ή τα γεννητικά όργανα. Η κνίδωση και το αγγειοοίδημα μπορεί να εμφανιστούν ταυτόχρονα ή ξεχωριστά στο σώμα.

Όταν ορισμένες ουσίες έρχονται σε επαφή με την επιδερμίδα μπορεί να προκαλέσουν εξάνθημα που ονομάζεται δερματίτιδα εξ επαφής. Μερικές από τις αντιδράσεις αυτές είναι αποτέλεσμα αλλεργικής αντίδρασης (σχετίζεται με το ανοσοποιητικό σύστημα), αλλά πολλές είναι αποτέλεσμα μη αλλεργικής ή ερεθιστικής αντίδρασης.

Παράγοντες που συχνά προκαλούν συμπτώματα αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής είναι το νικέλιο, τα αρώματα, οι βαφές, τα προϊόντα από φυσικό λάστιχο (latex) και τα καλλυντικά. Μερικά συστατικά σε φάρμακα που επαλείφονται στην επιδερμίδα επίσης μπορεί να προκαλέσουν αλλεργική αντίδραση, όπως η νεομυκίνη που βρίσκεται σε αντιβιοτικές αλοιφές.