Δερματικές δοκιμασίες

Οι δερματικές δοκιμασίες κατέχουν σημαντικότατη θέση στη διάγνωση των αλλεργικών νοσημάτων, αποτελώντας ένα ευαίσθητο και απλό εργαλείο στην καθημερινή κλινική πράξη.

Xαρακτηρίζονται από:

• ευκολία και ταχύτητα στην εκτέλεσή τους,
• χαμηλό κόστος, και
• υψηλή ευαισθησία.

Ώς εκ τούτου, θεωρούνται η καταλληλότερη μέθοδος για την ταυτοποίηση των υπεύθυνων αλλεργιογόνων στα αλλεργικά νοσήματα σε συνδυασμό πάντα με το λεπτομερές ιστορικό και την κλινική εξέταση.

Οι δερματικές δοκιμασίες είναι τριών τύπων:

• οι δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests – SPT),
• οι ενδοδερμικές δοκιμασίες (intradermal tests – ID) και
• οι δοκιμασίες επικόλλησης (atopy patch tests – APT)

Δερματικές δοκιμασίες νυγμού (skin prick tests)

Σταγόνες από ειδικά εκχυλίσματα αλλεργιογόνων τοποθετούνται στην πρόσθια επιφάνεια του αντιβραχίου του ασθενούς ή /και στην πλάτη του, με απόσταση μεταξύ τους περίπου 2-3 εκατοστά. Ακολουθεί μικρός νυγμός του δέρματος με καρφίδα/λανσέτα διαμέσου της σταγόνας.

Έαν εντός 15-20 λεπτών παρουσιαστεί πομφός, ερυθρότητα και κνησμός τοπικά στο σημείο νυγμού, η δοκιμασία  θεωρείται θετική. Πρόκειται δηλαδή για μία τοπικά ήπια αντίδραση, που μοιάζει με τσίμπημα κουνουπιού και η οποία υποχωρεί σε λίγες ώρες χωρίς να αφήνει κάποιο σημάδι. Αν κάποιο τεστ είναι θετικό επιβεβαιώνεται ότι ο ασθενής αναγνωρίζει την ουσία που του χορηγήθηκε ως αλλεργιογονική και τότε χαρακτηρίζεται ως ευαισθητοποιημένος. Προσοχή όμως! Όπως θα σας ενημερώσει ο Αλλεργιολόγος σας, ευαισθητοποιημένος δε σημαίνει απαραίτητα και αλλεργικός!

Οι δοκιμασίες νυγμού χρησιμοποιούνται  στη διάγνωση της:

• αναπνευστικής αλλεργίας (όπως αλλεργικό άσθμα, αλλεργική ρινίτιδα, επιπεφυκίτιδα),
• τροφικής αλλεργίας,
• φαρμακευτικής αλλεργίας και
• της αλλεργίας σε υμενόπτερα (δηλαδή σε δηλητήριο μέλισσας/σφήκας).

Τα εκχυλίσματα περιέχουν σε αραιωμένη μορφή το υπό έλεγχο πιθανό αλλεργιογόνο που μπορεί να είναι:

• Αλλεργιογόνο που βρίσκεται στην ατμόσφαιρα (ακάρεα οικιακής σκόνης, μύκητες, γύρεις δένδρων, ζιζανίων και άλλων φυτών, επιθήλια ζώων όπως γάτα/σκύλος),
• τρόφιμο (όπως γάλα, αυγό, ξηροί καρποί, ψάρι, σιτηρά, όσπρια, κ.λπ.), και
• αραιωμένο φαρμακευτικό σκεύασμα ή δηλητήριο υμενοπτέρων.

Στη διάγνωση της τροφικής αλλεργίας μπορεί να χρησιμοποιηθούν ακόμη και αμιγείς τροφές με τη μέθοδο του διπλού νυγμού (prick to prick test). Συγκεκριμένα με την καρφίδα/λανσέτα  ο ιατρός τρυπά πρώτα το ύποπτο τρόφιμο και έπειτα με την ίδια καρφίδα το δέρμα του εξεταζόμενου. Τα αποτελέσματα και πάλι αναγιγνώσκωνται σε 15-20 λεπτά.

Οι δοκιμασίες νυγμού γίνονται σε οποιαδήποτε ηλικία, είναι εντελώς ανώδυνες και εξαιρετικά αξιόπιστες. Μοναδική προϋπόθεση είναι να μην έχει λάβει ο ασθενής, για μία εβδομάδα περίπου, αντιισταμινική αγωγή (ή/και κάποια άλλα φαρμακευτικά σκευάσματα όπως π.χ. αντικαταθλιπτικά) καθώς τότε ο έλεγχος θα δείξει λανθασμένα αρνητικά αποτελέσματα

Ενδοδερμικές δοκιμασίες (intradermal tests)

Πραγματοποιούνται ως συνέχεια των δοκιμασιών νυγμού στη φαρμακευτική αλλεργία και την αλλεργία σε υμενόπτερα. Συνίστανται στη χορήγηση μικρής ποσότητας αλλεργιογόνου, σε συγκεκριμένη πάντα συγκέντρωση, ακριβώς κάτω από την επιφανειακή στοιβάδα του δέρματος όπως γίνεται και στη δοκιμασία για φυματίωση (Mantoux). Η ανάγνωση των αποτελεσμάτων γίνεται συνήθως σε 20 λεπτά. Ειδικά όμως για τη φαρμακευτική αλλεργία μπορεί να χρειαστεί να επανεκτιμηθούν και στις 48 ώρες.

Δοκιμασίες επικόλλησης (atopy patch tests)

Χρησιμοποιούνται κυρίως στη διάγνωση της αλλεργικής δερματίτιδας εξ επαφής αλλά και σε συγκεκριμένενες τροφικές αλλεργικές νόσους, όπως είναι  η ηωσινοφιλική οισοφαγίτιδα και η αλλεργική πρωκτοκολίτιδα. Στην περίπτωση αυτή, σειρά από μικρούς χάρτινους δίσκους, που είναι εμποτισμένοι με διάφορα αλλεργιογόνα, τοποθετείται στην πλάτη του ασθενούς και στερεώνεται με κολλητική ταινία. Παραμένει σε επαφή με το δέρμα για 48 ώρες και μετά αφαιρείται. Η ανάγνωση των αποτελεσμάτων γίνεται στις 48 και τις 72 ώρες (σε ειδικές περιπτώσεις ακόμη και στις 96 ώρες). Θετικά είναι τα τεστ όπου ανιχνεύεται ήπια τοπική αντίδραση (π.χ. ερυθρότητα, τραχύτητα, διήθηση ή βλατίδες). Ο ασθενής πρέπει να μην πλύνει τα σημεία όπου έχουν τοποθετηθεί τα τεστ για τουλάχιστον 72 ώρες. Κατά κανόνα αποφεύγεται η εφαρμογή τους, τους ζεστούς καλοκαιρινούς μήνες, γιατί ο ιδρώτας μπορεί να τα ξεκολλήσει και να μην είναι δυνατή η εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων. Η επιλογή των αλλεργιογόνων που θα ελεγχθούν βασίζεται και πάλι στο λεπτομερές ιστορικό.

 

Κασσιανή Τζέλη

Ειδικευόμενη Αλλεργιολογίας