Η έναρξη χορήγησης του εμβολίου Pfizer-ΒioNtech COVID- 19 στη Βρετανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής είχε σαν αποτέλεσμα την εμφάνιση αναφυλακτικών αλλεργικών αντιδράσεων σε 5 εμβολιαζόμενους. Το Αμερικάνικο Κολλέγιο Αλλεργιολογίας, Άσθματος και Ανοσολογίας (ACAAI), το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών (CDC), ο Βρετανικός Οργανισμός Φαρμάκων (MHRA) σε συνεργασία με τη Βρετανική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (BSACI), η Ελληνική Εταιρεία Αλλεργιολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας (ΕΕΑΚΑ) και η Ελληνική Εθνική Επιτροπή Eμβολιασμών συνέταξαν οδηγίες σχετικά με τον κίνδυνο αλλεργικής αντίδρασης κατά τον εμβολιασμό.

1. Πόσο συχνές είναι οι αλλεργικές αντιδράσεις στα εμβόλια;

Σύμφωνα με τις Αμερικανικές οδηγίες οι αλλεργικές αντιδράσεις σε εμβόλια εν γένει είναι σπάνιες, με την επίπτωση αναφυλαξίας να υπολογίζεται σε 1,31/ 1εκ. δόσεις. Η Βρετανία επισημαίνει πως η αναφυλαξία αποτελεί πιθανή παρενέργεια οποιουδήποτε εμβολίου και πως οι περισσότεροι άνθρωποι θα εμβολιαστούν χωρίς να συμβεί αλλεργική αντίδραση. Τα οφέλη της προστασίας έναντι της νόσου COVID-19 υπερτερούν των κινδύνων.

2. Ποιός πληθυσμός εξαιρείται από τον εμβολιασμό;

Σύμφωνα με τις Αμερικανικές οδηγίες, το εμβόλιο δεν πρέπει να χορηγείται σε άτομα με γνωστό ιστορικό αλλεργίας στην πολυαιθυλενική γυκόλη (PEG), που αποτελεί συστατικό του εμβολίου. Αντίθετα άτομα με αλλεργίες σε φάρμακα, τροφές, εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, υμενόπτερα και latex δεν έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν του γενικού πληθυσμού να παρουσιάσουν αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19 και θα πρέπει να ενημερωθούν για τα οφέλη του εμβολιασμού έναντι του κινδύνου. Τα δεδομένα σχετικά με τον κίνδυνο αναφυλαξίας σε άτομα με ιστορικό αλλεργικών αντιδράσεων σε προηγούμενους εμβολιασμούς και/ή Σύνδρομο ενεργοποίησης μαστοκυττάρων /ιδιοπαθούς αναφυλαξίας είναι ακόμα υπό διερεύνηση. Η απόφαση για τον εμβολιασμό θα πρέπει να ληφθεί σύμφωνα με την επαγγελματική κρίση του θεράποντα ιατρού σας ή άλλου παρόχου που χορηγεί το εμβόλιο σε συνεργασία με τον ασθενή, ζυγίζοντας τα οφέλη και τους κινδύνους που σχετίζονται με τον εμβολιασμό. Το CDC επίσης τονίζει ότι η αναφυλαξία σε προηγούμενο εμβολιασμό με άλλο εμβόλιο ή σε ενέσιμη θεραπεία αποτελεί προειδοποίηση επαγρύπνησης και όχι αντένδειξη για εμβολιασμό.
Από την άλλη μεριά, οι Βρετανικές οδηγίες συνιστούν εξαίρεση από τον εμβολιασμό όλων των ατόμων με ιστορικό αναφυλαξίας σε εμβόλιο, φάρμακο ή τροφές. Επίσης δε συνιστούν χορήγηση 2^st δόσης εμβολίου σε όσους παρουσίασαν αναφυλαξία στην 1^st δόση.

3. Ποιός θα πρέπει να είναι ο χρόνος παρακολούθησης;

Όλες οι συστάσεις αναφέρουν ότι το εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19 θα πρέπει να χορηγείται σε δομές Υγείας όπου η αναφυλαξία μπορεί να αντιμετωπισθεί. Σύμφωνα με το ACAAI, όλα τα άτομα θα πρέπει να παρακολουθούνται για τουλάχιστον 20-30 λεπτά μετά τον εμβολιασμό ώστε να ελεγχθεί πιθανή ανεπιθύμητη αντίδραση.

Αντίθετα το CDC προτείνει άτομα με ιστορικό αναφυλαξίας να παρακολουθούνται για 30 λεπτά ενώ ο υπόλοιπος πληθυσμός για 15 λεπτά. Οι Βρετανοί προτείνουν ως χρόνο παρακολούθησης τα 15 λεπτά σε όλους και περαιτέρω παρακολούθηση αναλόγως κλινικής εκτίμησης.

Όλοι οι φορείς συμφωνούν πως οι αναφυλακτικές αντιδράσεις θα πρέπει να αντιμετωπισθούν άμεσα, με την ενδομυϊκή χορήγηση αδρεναλίνης ως την πρώτης γραμμής θεραπεία. Το CDC τονίζει πως τα αντι-ισταμινικά και τα βρογχοδιασταλτικά έπονται πάντα της αδρεναλίνης σε αναφυλακτική αντίδραση.

4. Χορηγείται σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς;

Σύμφωνα με το ACAAI, το εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19 δεν αποτελεί ζων εμβόλιο και μπορεί να χορηγηθεί σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς. Ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώνεται για την πιθανότητα μειωμένης ανοσιακής απόκρισης στο εμβόλιο. Δεν γνωρίζουμε επί της παρούσης εάν άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσιακό σύστημα θα ανταποκριθούν στο εμβόλιο και θα προστατευθούν από την νόσο COVID-19.

5. Τι ισχύει στην Ελλάδα;

Η Ελληνική Εθνική Επιτροπή Eμβολιασμών σε συμφωνία με τις οδηγίες του Βρετανικού Οργανισμού Φαρμάκων, αναφέρει: «Άτομα με ιστορικό αναφυλαξίας άμεσου τύπου σε εμβόλιο, φάρμακο ή τροφή δεν πρέπει να εμβολιάζονται με το εμβόλιο Pfizer-BioNtech. Επίσης, δεν πρέπει να χορηγείται δεύτερη δόση του εμβολίου σε όσους έχουν υποστεί αναφυλαξία μετά την 1η δόση εμβολιασμού με το εμβόλιο Pfizer-BioNtech. Οι εμβολιαζόμενοι πρέπει να παρακολουθούνται για 15 λεπτά μετά τον εμβολιασμό, ή περισσότερο, όταν ενδείκνυται. Τα Εμβολιαστικά κέντρα πρέπει να είναι κατάλληλα εξοπλισμένα και οι επαγγελματίες υγείας να είναι προετοιμασμένοι για τη διαχείριση τυχόν αναφυλαξίας».

Παρόλα αυτά, η ΕΕΑΚΑ τονίζει πως στις μελέτες που προηγήθηκαν, η πιθανότητα αλλεργικής αντίδρασης δεν διέφερε στατιστικά σημαντικά μεταξύ των συμμετεχόντων που έλαβαν το εμβόλιο, σχετικά με αυτούς που έλαβαν το εικονικό φάρμακο-placebo (0,64% έναντι 0.5%) και συνεπώς επισημαίνει πως άτομα με αλλεργίες σε φάρμακα, τροφές, εισπνεόμενα αλλεργιογόνα, υμενόπτερα και latex δεν έχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτόν του γενικού πληθυσμού να παρουσιάσουν αλλεργική αντίδραση στο εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19. Τέλος, όσον αφορά το χρόνο παρακολούθησης, αναφέρει πως όλα τα άτομα θα πρέπει να παρακολουθούνται για τουλάχιστον 20-30 λεπτά μετά τον εμβολιασμό.

Οι παραπάνω οδηγίες βασίζονται στα έως σήμερα δεδομένα και μπορεί να αλλάξουν οποιαδήποτε στιγμή εν αναμονή νέων πληροφοριών και οδηγιών.